Kalendář akcí

Operacja Cezary była głównym tematem rozmowy Beno Benczewa z Piotrem Lipińskim, która odbyła się w raciborskiej bibliotece 6 marca. Spotkanie zorganizowano w ramach obchodów Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Piotr Lipiński jest reporterem i autorem reportaży historycznych, m.in. “Bicia nie trzeba było ich uczyć. Proces Humera i oficerów śledczych UB”, “Cyrankiewicz. Wieczny premier”, “Niepowtarzalny urok likwidacji. Reportaże z Polski lat 90”. O prowokacji jaką była operacja Cezary opowiada jego ostatnia książka, “Kroków siedem do końca. Ubecka operacja, która zniszczyła podziemie”.

Praca reportera czy historyka przypomina pracę detektywa. Godziny spędzone nad metrami akt, rozmowy ze skazanymi i ludźmi odpowiedzialnymi za systemowy aparat przemocy - zajmując się tematem niepodległościowego podziemia reporter i historyk korzystają z narzędzi pracy organów śledczych. Ubeckie prowokacje w swojej konstrukcji przypominają fabułę powieści szpiegowskiej, z tą różnicą, że wynikiem tych operacji są prawdziwe złamane życiorysy i prawdziwa śmierć. Stefan Skrzyszowski i Dionizy Sosnowski zostali straceni po naprędce zorganizowanym procesie pokazowym, który miał za zadanie uwiarygodnić legendę V Komendy.

V Komenda była fikcją. Grą operacyjną, która rozpoczęła się w pokojach Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i miała za zadanie rozbić resztki powojennej konspiracji. Na trop V Komendy Piotr Lipiński natrafił po raz pierwszy ćwierć wieku temu. Po początkowych trudnościach w zdobyciu wciąż utajnionych materiałów i oporze świadków, zalała go powódź dokumentów. Do Instytutu Pamięci Narodowej trafiły dziesiątki tysięcy stron raportów, protokołów, przesłuchań i opracowań. Uzbrojony w nową wiedzę wiedział jakie pytanie powinien zadawać, żeby odkryć kolejne tajemnice Operacji Cezary.

Tym co jednak najbardziej interesowało zebraną publiczność była psychologia, stojąca za ludzkimi poczynieniami. Co siedziało w głowach tych związanych w latach stalinizmu z Urzędem Bezpieczeństwa? Ludzie z epizodami walk w AK po wojnie trafiali do struktur służb bezpieczeństwa, kto nie zdążył do Andersa szedł na zachód z Berlingiem. Jak bardzo można uwierzyć w legendę stworzoną na potrzeby operacji UB? Piotr Lipiński przez lata rozmów z starymi ubekami zauważył przypadki zaburzeń dysocjacyjnych, wyparcia i stawianie siebie jako ofiarę (zmęczenie czynieniem zła).

Rozmowa Bena Benczewa z Piotrem Lipińskim trwała ponad dwie godziny, a i tak nie wyczerpała wszystkich wątków. Na pytanie nad czym aktualnie pracuje, Lipiński zdradził że nadal zajmuje się biografiami tych złych - kariera Wandy Wasilewskiej będzie temat jego najnowszej książki.

Wszystkie książki Piotra Lipińskiego można wypożyczyć w bibliotece.

Projekt „Łączy nas biblioteka” został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach realizacji Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0. na lata 2021-2025.